MAL ALMA (DÖKÜM) ÜNİTESİ:
Yağlı tohumların girdi muayene işlemleri kantarda laborant tarafından, analiz sonuçları olumlu çıkan ürünler boşaltılmak üzere “Mal Alma (Döküm)” ünitesine gelir.Bu üniteler, temizleme ve depolama olmak üzere 2 kısımdan oluşur;
Temizleme: Tohumlarda yapılacak temizlik ile; toz, kavuzlar, taş-toprak ve yabancı maddelerin ayrılması yağ kayıplarını azaltır. Temizleme işlemi vibrasyonlu elekler ve aspirasyon ile yapılmaktadır. Tohum, helezonlar ve elevatörler vasıtası ile üst eleğe dökülür. Buradan tohum alt eleğe geçer, elekten geçmeyen sap saman ve kabuk parçacıkları aspirasyon ile ayrılır. Tohumlar orta ve alt elekten geçerek ufak tefek yabancı tohum taş ve topraktan elenerek ayrıldıktan sonra mıknatıs yardımı ile metal parçalardan temizlenmektedir.
Depolama:Temizleme işlemi biten çekirdek helezonlar ve elevatörler yardımı ile silolama (depolama) işlemine tabi tutulur.
KIRMA ÜNİTESİ:
İşlenecek çekirdeğin pres işlemine hazır hale getirildiği ünitedir. 3 kısımdan oluşur. Kabuk kırma, iç alma, kabuğun elenmesi
Kabuk Kırma: Üzerinde keskin bıçaklar olan silindire hızla Çarpan ve kafes arasında kırılan çekirdeğin, kabuğundan ayrıldığı kısımdır.
İç Alma: Kabuğundan ayrılan badem 3 mm’lik vibratörlü eleklerde elenerek ve aspiratör vasıtası ile kabuğu alınarak yapılmaktadır.Kabuğun Elenmesi: Döner elekler aracılığıyla kabukta kalabilecek işlenebilir özellikteki badem kırıntılarının alınması işlemidir.
PRES ÜNİTESİ :
Çekirdeğin sıkılarak yağının bir kısmının alındığı ünitedir. 3 kısımdan oluşur. Bademin ezilmesi (pullama), bademin kavrulması, presleme.
Bademin ezilmesi (pullama): Bademin tavlanması işlemini kolaylaştırmak, preslemenin daha kolay olmasını sağlamak ve ekstraksiyon ünitesinde çözücünün ekstrakte olacak küspeye daha iyi nüfuz etmesini sağlamak dolayısıyla yağ verimini arttırmak amacıyla yapılmaktadır.
Bademin kavrulması: Pullama işlemi biten badem daha sonra kavurma işlemine tabi tutulur. Bu işlemden amaç ısı etkisi ile ezilmiş tohumdaki proteinleri pıhtılaştırmak ve bu sayede yağın tohumdan kolayca akmasını, yağdaki fosfatitlerin çökmesini ve kurutularak sıkılmasının kolaylaşmasını sağlamaktır. Bu işlem 95 °C ‘de yapılır.
Presleme: Presler bir kafes içerisinde dönen sonsuz vidadan ibaret olup koni şeklindeki başlığın ayarlanması ile çıkacak küspe ve dolayısıyla baskı miktarı da ayarlanır. Bu suretle sürekli hareket esnasında sıkılan tohumdan ayrılan yağ, kafesten dışarı çıkar. Bu kafes parça parça ve aralarından yağın çıkmasına izin verecek sıklıktaki ızgaralardan yapılmıştır.
EKSTRAKSİYON ÜNİTESİ :
Bu ünite ekstraksiyon, desolventizer, destilasyon ve absorbsiyon olmak üzere dört kısımdan oluşur.
Ekstraksiyon: Pres ünitesinde yaklaşık olarak yağının yarısı alınmış olan bademin hekzan adlı çözücü madde yardımıyla kalan kısmının alındığı ünitedir. Bu işlem için elevatör ile pres ünitesinden gelen küspe, ekstraktör içine akar. Ekstraktör içerisinde hekzan ve yağ karışımı (misella), misella tankına gider. Buradan misella ön ısıtıcısından geçerek evaparatöre (buharlaştırıcı) gelir. Evaparatörde 110 C’ye kadar ısınan misellada bulunan yağın büyük kısmı taşkan borusundan taşarak yağ strippere (ayırıcı) gider. Misellanın içerisinde bulunan hekzan ise buharlaşarak vakum yardımıyla kondaktör kazanına emilir. Yağ stripper’ e gelen yağda hekzan kalması ihtimaline karşı sıcak ortamda yağın yüzey alanı genişletilmek sureti ile içerisinde kalabilecek hekzanın da buharlaşması sağlanır. Stripper kondenserden buharlaşan hekzan vakum yardımı ile stripper kondenseye (yoğunlaştırıcı) gelir. Yağ stripperden çıkan yağ ise ham yağ depo tanklarına basılır.
- Ekstraktörden çıkan yağı alınmış küspe ise elevatörler vasıtası ile desolventizere (solvent ayırıcı) gelir. Burada ısıl işleme tabi tutulan küspede kalması muhtemel hekzan buharlaştırılmak sureti ile uçurulur bu hekzan da kondaktör kazanının vakumu ile bu kazana emilir.
Destilasyon Grubu : Destilasyonun amacı tesiste kullanılan hekzanın geri kazanılması yani sistemdeki hekzan kaybının minimize edilmesidir. Destilasyon sisteminde alçak ve yüksek vakum mevcuttur. Daha önce de bahsedildiği gibi evaparatör, yağ stripperi ve desolventizerden emilen hekzan buharı kondaktöre gelir. Burada yoğunlaştırılan hekzan separatöre gelir. Kondaktörün yoğunlaştıramadığı hakzan buharı ise atmosferik kondense kazanına emilir. Burada tekrar yoğunlaştırma işlemine tabi tutulur. Atmosferik kondenserden kaçan hekzan buharı vent kondensere emilir. Burada yoğunlaştırılır.Yoğunlaştırılan sulu hekzan separatöre basılır. Destilasyon sistemi ayrıca ekstraktörden buharlaşan hekzan buharını da vent kondenser kazanınına emerek yoğunlaştırma işlemine tabi tutar.
Absorbsiyon Grubu: Vent kondenserde yoğunlaştırılamayan hekzan buharı ise absorbsiyon (serbosel) sistemine çekilir. Bu sistem tutucu ve ayırıcı olmak üzere 2 kısımdan oluşur. Tutucu kısmının altından giren hekzan bu kısımda bulunan mineral yağ ile karıştırılır ve mineral yağ ile tutulur. Tutulan hekzan ayırıcı sistemde sıcaklık ile muamele edilip ayrılır. Ayrılan hekzan buharı kondaktöre vakum ile gider ve yoğunlaştırılmış olur. Mineral yağ ise soğutulup tekrar kullanılır.
|